شرايط لباس و مكان نماز
در رابطه با گزينش جامه و مكان نماز ، مهمّ اين است كه لباس و مكان نماز پاكيزه باشند ، به گونه اى كه نماز خواندن در آن دو براى انسان مباح و جايز باشد. خواه مِلْكِ انسان باشند و يا از كسى عاريه و يا اجاره نموده و يا به صورتى غير از اينها براى او مباح باشند.
صدق در پوشيدن لباس و مقصود از آن :
و ديگر اينكه نماز گزار در پوشيدن لباس براى نماز ، صادق باشد و معناى صادق آن است كه : باطنش با ظاهرش كه مى گويد آن لباس ها را جز براى خدا و جز براى انجام عباداتى كه خداوند اراده نموده نپوشيده ام ، باهم سازگار و موافق باشند ؛ زيرا اگر قصدش از پوشيدن لباس ، لذّت نَفْس و دل باشد ، در نزد خدا از اين جهت كه ادّعا مى كند لباس را تنها براى نماز يا براى پروردگارش پوشيده ، دروغگو محسوب مى شود ؛ و همچنين اگر لباس را براى افزون طلبى و فخر و نزديكى جستن به دلهاى بندگان پوشيده باشد ، ولى چنين اظهار كند كه آن را براى خدمت و بندگى خداوندى كه سلطان معاد است پوشيده ، دروغگو خواهد بود.
بنابراين ، واجب است كه در پوشيدن لباس صادق باشد و گرنه حضرت حقّ را كوچك شمرده و مستحقّ آن است كه خداوند - جلّ جلاله - از خطاب و پاسخ و پاداش دادن به او روى گردان باشد.
ديگر احكام لباس نمازگزار :
نماز خواندن مرد در لباس ابريشم خالص كه ساتر عورت باشد ، در صورتى كه نمازگزار بداند كه لباس ابريشمى پوشيده صحيح نيست ، مگر اينكه در جنگ بپوشد و پوشيدن آن به صلاح جنگجو بوده و ناچار از پوشيدن آن باشد. البتّه توضيح بحث لباس نمازگزار و لباس حلال و مستحبّ و حرام و مكروه مفصّل است كه اگر در اينجا ذكر شود ، بيم آن است كه مطلب به درازا بكشد.
اخلاص و حضور قلب در انتخاب مكان نماز :
در رابطه با گزينش مكان نماز نيز بهترين جا براى نمازگزار ، مكانى است كه بنده در آنجا حضور قلب داشته و با دل به ياد خداوند - جلّ جلاله - بوده و حقّ حُرمت عظمت الهى و ادب خاكسارى عبوديّت و بندگى را مراعات نمايد و نسبت به اخلاص و اختصاص اعمال براى پروردگار نزديكتر بوده و به دور از چيزهايى باشد كه باطن و ظاهر انسان را از ايستادن در پيشگاه خداوندى كه مولى و مالك انسان و با عظمت تر از همگان و خداوندگار دنيا و آخرت است ، به خود سرگرم مى سازند.
صدق در انتخاب مكان نماز و مقصود از آن :
و نيز نمازگزار بايد در اختيار مكان براى خدمت و بندگىِ خداوند پادشاه بسيار پاداش دهنده ، صادق باشد و معناى صادق بودن آن است كه باطنش با ظاهرش كه مى گويد : قصدم از حضور در اين مكان و ايستادن در اينجا جز براى خداوند - جلّ جلاله - و طلب خشنودي هاى او نيست ، موافقت داشته باشند.
در بعضى از داستانها آمده است كه : يكى از خواصّ و برگزيدگان در خلوت و تنهايى مشغول عبادت خداوند - جلّ جلاله - بود و در نزديكى او درختى وجود داشت كه پرنده هايى در آن زندگى مى كردند. وى سجّاده خود را به زير آن درخت انتقال داد تا به درخت و آواز پرندگان كه در درخت بودند اُنس بگيرد ، ولى از ناحيه خداوند - جلّ جلاله - معاقَب شده و به او گفته شد كه : آيا اُنس با ما آن قدر ارزش نداشت كه تو را از درخت و پرندگان بى نياز نمايد ؟ وى توبه نمود و دانست كه با اين اُنس گرفتن ، خود را به خطر انداخته است.
و نيز در برخى از داستانهاى اهل محاسبه و مراقبه ديدم كه بعضى از آنها كه با نشاط و اهتمام و سرور مشغول نماز بود ، به درگاه خدا عرض كرد : اى پروردگار من ، آيا در رابطه با حضور قلب و اقبال و توجّه قلبى در نماز چيزى باقى مانده كه من نياز داشته باشم پيش از مرگ اصلاحش كنم ؟ گفته شد : بله ، تو به نسيم سحرگاهان اُنس مى گيرى و چيز ديگرى غير از ما ، تو را به نشاط مى آورد ، و صفات خواصّ ابرار و برگزيدگان چنين نمى باشد ، پس در خدمت و بندگى تو شرك و انگيزه ديگر غير از آنچه كه ما از اخلاص عبوديّت مى خواهيم ، وجود دارد.
بهترين مكان براى نماز :
اگر حالِ بنده اى كه به نماز مكلّف است مقاوم و استوار باشد ، به گونه اى كه به تغيير مكان ها ، اخلاص و اختصاصش ديگرگون نگردد، افضل آن است كه در انتخاب مكان هاى نماز و جايگاه هاى دعا ، هر مكان و جايگاهى را كه شرع مقدّس به آن فضيلت داده انتخاب و پيروى نمايد كه با فضيلت ترين آنها خانه هاى خداوند - متعال و جلّ جلاله - و مساجد است كه مخصوص عبادت اوست ، و برترين مسجدها ، مسجدُالحَرام و مسجد مدينه باشد. و البتّه مطلب در اين رابطه بسيار است و ما تنها مقدارى از آن را كه آماده است ، در اين راستا و بر اساس روايت ذكر مى كنيم .
ذكر فضيلت بعضى از مساجد و تفاوت نماز خواندن در آنها
1- از آن جمله در روايت آمده كه مولايمان علىّ بن ابى طالب (ع) پيوسته مى فرمود : هركس به مسجد رفت و آمد كند ، يكى از هشت چيز را به دست مى آورد : برادرى كه در راه خشنودى خدا از او بهره ببرد ، يا علم و دانشى نو و زيبا ، يا آيه محكم از قرآن كريم يا سخنى كه او را بر هدايت رهنمون گردد يا كلامى كه او را از هلاكت رهايى بخشيده و برگرداند يا سنّت و روشى كه از آن پيروى كند يا رحمتى از جانب خداوند كه انتظارش را مى كشيده يا گناهى كه آن را به خاطر ترس از پروردگار يا از روى شرم ترك مى كند.
2- نيز در روايت آمده كه امام صادق (ع) فرمود : هركس به مسجد برود ، بر هيچ تر و خشك قدم نمى گذارد ، مگر اينكه آن چيز تا زمين هاى هفتگانه براى او تسبيح مى گويد.
3- همچنين در روايت آمده كه امام صادق (ع) به نقل از پدر بزرگوار از پدران بزرگوارش از علىّ (ع) فرمود :
يك نماز در بيت المقدّس هزار و يك نماز سپاس شود و در مسجد اَعْظَم صد و يك نماز و در مسجد قبيله بيست و پنج نماز و در مسجد بازار دوزاده نماز و نماز خواندن در خانه به تنهايى ، تنها يك نماز محسوب مى گردد.
ناگفته نماند كه در فضيلت نماز گزاردن در مسجد الحرام و مسجد النبىّ - عليه افضل الصّلاة والسّلام - و مسجد كوفه احاديث معروف و فراوانى نقل شده است .
منبع : فلاح السائل